Στοιχεία εγκλήματος Πορνογραφίας ανηλίκων

άρθρου 348Α ΠΚ

ενημέρωση 1/2025

Πότε θεωρείται κάποιος κάτοχος υλικού παιδικής πορνογραφίας; Υπάρχει διαφορά στην νομική αντιμετώπιση μεταξύ του κατόχου και του παραγωγού του υλικού;

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 348Α παρ. 1 και 2 ΠΚ του ισχύοντος Ποινικού Κώδικα, «1. Όποιος με πρόθεση παράγει, διανέμει, δημοσιεύει, επιδεικνύει, εισάγει στην Επικράτεια ή εξάγει από αυτήν, μεταφέρει, προσφέρει, πωλεί ή με άλλον τρόπο διαθέτει, αγοράζει, προμηθεύεται, αποκτά ή κατέχει υλικό παιδικής πορνογραφίας ή διαδίδει ή μεταδίδει πληροφορίες σχετικά με την τέλεση των παραπάνω πράξεων, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηματική ποινή. 2. Όποιος με πρόθεση παράγει, προσφέρει, πωλεί ή με οποιονδήποτε τρόπο διαθέτει, διανέμει, διαβιβάζει, αγοράζει, προμηθεύεται ή κατέχει υλικό παιδικής πορνογραφίας ή διαδίδει πληροφορίες σχετικά με την τέλεση των παραπάνω πράξεων, μέσω πληροφοριακών συστημάτων, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών και χρηματική ποινή.»

Από τις προαναφερόμενες διατάξεις προκύπτει ότι οι βασικές μορφές της εν λόγω αξιόποινης πράξης που περιγράφονται στις παρ. 1 και 2 τιμωρούνται σε βαθμό πλημμελήματος. Κατά δε τις ανωτέρω διατάξεις το ως άνω καθιερούμενο έγκλημα της παιδικής πορνογραφίας είναι υπαλλακτικά μικτό και αν τελείται με περισσότερους τρόπους, ένα έγκλημα διαπράττεται. Με την παρ. 2 μάλιστα προβλέπεται βαρύτερη τιμωρία για τις πράξεις της παραγωγής, προσφοράς, πώλησης ή με οποιονδήποτε τρόπο διάθεσης, διανομής, διαβίβασης, αγοράς, προμήθειας και κατοχής υλικού παιδικής πορνογραφίας, καθώς και της διανομής πληροφοριών, αν αυτές τελέστηκαν μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή ή του διαδικτύου και ήδη μέσω πληροφοριακών συστημάτων.

Ως παραγωγή υλικού παιδικής πορνογραφίας πρέπει να νοηθεί η δημιουργία αυτού.

Προμήθεια υλικού παιδικής πορνογραφίας είναι η εξασφάλιση αυτού και για προσωπική χρήση του δράστη ακόμη, ενώ ως κατοχή τέτοιου υλικού θεωρείται η φυσική εξουσία του δράστη επ’ αυτού, ώστε να μπορεί να εξακριβώσει με δική του θέληση την ύπαρξη του υλικού και να διαθέσει αυτό πραγματικά.

Κάποιος θεωρείται κάτοχος υλικού παιδικής πορνογραφίας όταν έχει στην κατοχή του το υλικό και έχει τη δυνατότητα πρόσβασης, διαχείρισης και διάθεσής του. Αυτό σημαίνει ότι το υλικό έχει αποθηκευτεί ή αντιγραφεί σε κάποιο φορέα δεδομένων, όπως σκληρό δίσκο υπολογιστή, USB, CD, DVD, δισκέτες, κάρτες μνήμης ή άλλες συσκευές φορητής ψηφιακής μνήμης.

Συγκεκριμένα:

• Η απλή θέαση ή πλοήγηση (σερφάρισμα) πορνογραφικού υλικού στο διαδίκτυο, χωρίς "κατέβασμα" και αποθήκευση, δεν συνιστά κατοχή.

• Η κατοχή συντελείται όταν το πορνογραφικό υλικό τοποθετείται (αποθηκεύεται, αντιγράφεται) σε κάποιον φορέα δεδομένων.

• Δεν έχει σημασία ποιος παρήγαγε το υλικό ή σε ποιον ανήκει. Όποιος κατέχει τέτοιου είδους υλικό τιμωρείται για την κατοχή του.

• Η κατοχή μέσω συστήματος ηλεκτρονικού υπολογιστή, αφορά κατ' ουσίαν την κατοχή ηλεκτρονικών δεδομένων (αρχείων φωτογραφιών, ταινιών, κ.λπ.) που ενσωματώνονται σε υλικούς φορείς αποθήκευσης.

• Κάτοχος είναι εκείνος που συνέλεξε και αποθήκευσε τα δεδομένα και έχει τη δυνατότητα πρόσβασης, διαχείρισης και διάθεσής τους.

• Επιπλέον, η κατοχή πορνογραφικού υλικού στο διαδίκτυο θεωρείται επιβαρυντική περίπτωση, επειδή καθιστά το υλικό προσβάσιμο σε ευρύτερο κύκλο προσώπων.

• Ακόμη και η απλή κατοχή, χωρίς περαιτέρω διάδοση, θεωρείται βλαπτική λόγω της προσβολής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας των ανηλίκων που υπέστησαν εκμετάλλευση κατά την παραγωγή του υλικού.

• Σημαντικοί παράγοντες για τον προσδιορισμό της κατοχής είναι ο όγκος των δεδομένων και η ευκολία πρόσβασης σε αυτά, καθώς και ο ρόλος του κατόχου σε σχέση με άλλους χρήστες ή διακινητές.

Εν τοις πράγμασι δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά στην νομική αντιμετώπιση μεταξύ του κατόχου και του παραγωγού υλικού παιδικής πορνογραφίας, αναφορικά με την ποινική τους τιμωρία. Ο νόμος αποδοκιμάζει την ίδια την κατοχή τέτοιου υλικού, ανεξάρτητα από το ποιος το παρήγαγε ή σε ποιον ανήκει.

Σε κάθε περίπτωση ο παραγωγός του υλικού μπορεί επίσης να θεωρηθεί κάτοχος, εάν διατηρεί το υλικό στην κατοχή του.

Η διάκριση μεταξύ κατόχου και παραγωγού δεν επηρεάζει την ποινική ευθύνη για την κατοχή. Και οι δύο τιμωρούνται για την κατοχή. Η κατοχή, ακόμη και χωρίς διάδοση, θεωρείται βλαπτική, καθώς συντηρεί την εξευτελιστική μεταχείριση των ανηλίκων που συμμετείχαν στην παραγωγή του υλικού. Επομένως, ο νόμος επικεντρώνεται στην πράξη της κατοχής, ανεξαρτήτως του ρόλου του ατόμου στην παραγωγή του υλικού.

Πώς διακρίνεται η κατοχή από την διακίνηση υλικού παιδικής πορνογραφίας;

Η απλή κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας διακρίνεται από την ενεργό συμμετοχή στη διακίνηση, κυρίως από την πρόθεση και τις ενέργειες του δράστη σχετικά με το υλικό.

Κατοχή:

• Αναφέρεται στη φυσική εξουσία του δράστη πάνω στο υλικό, επιτρέποντάς του να εξακριβώσει την ύπαρξή του και να το διαθέσει. Αυτή η εξουσία μπορεί να προκύψει ακόμη και αν το υλικό προορίζεται για προσωπική χρήση.

• Η κατοχή μπορεί να αφορά οποιονδήποτε έχει στην κατοχή του το υλικό, είτε είναι ο παραγωγός είτε τρίτος που το προμηθεύτηκε.

• Σε περίπτωση ηλεκτρονικών δεδομένων, κατοχή σημαίνει τη συλλογή και αποθήκευση των δεδομένων σε μνήμη υπολογιστή ή άλλο αποθηκευτικό μέσο, με την πραγματική δυνατότητα πρόσβασης, διαχείρισης και διάθεσής τους.

• Δεν αποτελεί κατοχή η απλή θέαση ή πλοήγηση (σερφάρισμα) πορνογραφικού υλικού στο διαδίκτυο, χωρίς αποθήκευση (download).

• Η κατοχή πορνογραφικού υλικού μέσω πληροφοριακού συστήματος συνιστά ιδιότυπη μορφή κατοχής, που αφορά την κατοχή ηλεκτρονικών δεδομένων, τα οποία εμπεριέχονται σε υλικούς φορείς εγγραφής και αποθήκευσης, όπως είναι ο σκληρός δίσκος υπολογιστή, οι δισκέτες, οι συσκευές φορητής ψηφιακής μνήμης και οι εφαρμογές μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

• Για να στοιχειοθετηθεί το έγκλημα της κατοχής, απαιτείται δόλος του δράστη, ο οποίος πρέπει να γνωρίζει και να θέλει τη σταθερή αποθήκευση και διατήρηση των δεδομένων.

• Η απλή κατοχή τιμωρείται, διότι συνιστά βλάβη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας των ανηλίκων που απεικονίζονται στο υλικό.

Διακίνηση (Διανομή και Διαβίβαση):

• Διανομή: Αφορά την παράδοση του υλικού σε άλλους παραλήπτες, με σκοπό την περαιτέρω διάθεση.

• Διαβίβαση: Αφορά την αποστολή του υλικού σε άλλους παραλήπτες.

• Η διακίνηση υλικού παιδικής πορνογραφίας, ακόμα και μέσω πληροφοριακών συστημάτων, τιμωρείται βαρύτερα από την απλή κατοχή.

• Για τη στοιχειοθέτηση της διακίνησης, απαιτείται δόλος, που καλύπτει τη γνώση και τη θέληση των στοιχείων που συγκροτούν την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος, δηλαδή την παραγωγή, διανομή, προμήθεια, κατοχή, διαβίβαση, κ.λπ..

Συνοπτικά:

• Η κατοχή εστιάζει στην εξουσίαση και πρόσβαση του υλικού από τον δράστη, ενώ η διακίνηση περιλαμβάνει την ενεργή διάθεση του υλικού σε τρίτους.

• Η διακίνηση, όπως η διανομή και η διαβίβαση, τιμωρείται βαρύτερα, ειδικά όταν γίνεται μέσω πληροφοριακών συστημάτων, όπως το διαδίκτυο.

• Τόσο η κατοχή όσο και η διακίνηση υλικού παιδικής πορνογραφίας, ακόμη και για ιδία χρήση, αποτελούν αξιόποινες πράξεις.

• Δεν έχει σημασία ποιος δημιούργησε το υλικό ή σε ποιον ανήκει. Η κατοχή τιμωρείται ανεξαρτήτως.

Ποια η διαφορά μεταξύ κατοχής και απλής θέασης του υλικού παιδικής πορνογραφίας;

Η βασική διαφορά μεταξύ της κατοχής και της απλής θέασης διαδικτυακού υλικού παιδικής πορνογραφίας έγκειται στην αποθήκευση και τη δυνατότητα ελέγχου του υλικού.

Κατοχή:

• Η κατοχή αναφέρεται στη φυσική εξουσία του δράστη επί του υλικού, επιτρέποντάς του να εξακριβώσει την ύπαρξή του και να το διαθέσει, ακόμη και αν προορίζεται για προσωπική χρήση.

•Σε περίπτωση ηλεκτρονικών δεδομένων, κατοχή σημαίνει τη συλλογή και αποθήκευση των δεδομένων σε μνήμη υπολογιστή ή άλλο αποθηκευτικό μέσο, με την πραγματική δυνατότητα πρόσβασης, διαχείρισης και διάθεσής τους.

•Η κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας, ακόμη και για ιδία χρήση, αποτελεί αξιόποινη πράξη.

•Δεν έχει σημασία ποιος δημιούργησε το υλικό ή σε ποιον ανήκει. Όποιος κατέχει τέτοιο υλικό τιμωρείται.

•Η κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας μέσω πληροφοριακού συστήματος συνιστά μια ιδιότυπη μορφή κατοχής, που αφορά την κατοχή ηλεκτρονικών δεδομένων που εμπεριέχονται σε υλικούς φορείς αποθήκευσης, όπως σκληροί δίσκοι, δισκέτες, φορητές συσκευές μνήμης, εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης.

•Για να στοιχειοθετηθεί το έγκλημα της κατοχής, απαιτείται δόλος του δράστη, ο οποίος πρέπει να γνωρίζει και να θέλει τη σταθερή αποθήκευση και διατήρηση των δεδομένων.

Απλή Προβολή (Θέαση/Σερφάρισμα) διαδικτυακού υλικού:

• Η απλή προβολή ή πλοήγηση (σερφάρισμα) πορνογραφικού υλικού στο διαδίκτυο δεν θεωρείται κατοχή, εφόσον δεν γίνεται αποθήκευση (download) του υλικού.

• Στην περίπτωση της απλής προβολής, δεν υπάρχει σταθερή ενσωμάτωση των δεδομένων σε ηλεκτρονικό ή άλλο φορέα και, επομένως, δεν υφίσταται πραγματική εξουσίαση του υλικού.

• Η γενίκευση της κατηγορίας για κάθε επίσκεψη σε ιστοσελίδα αυτού του περιεχομένου θα οδηγούσε σε κίνδυνο ποινικοποίησης της ελεύθερης χρήσης του διαδικτύου, ακόμη και για λόγους περιέργειας ή τυχαίως.

Συνοπτικά:

• Η κατοχή συνεπάγεται τη σταθερή αποθήκευση και τη δυνατότητα ελέγχου του υλικού, ενώ η απλή προβολή είναι μια παροδική θέαση χωρίς αποθήκευση ή δυνατότητα διαχείρισης του υλικού.

• Η κατοχή τιμωρείται, καθώς συνιστά βλάβη της αξιοπρέπειας των ανηλίκων που απεικονίζονται στο υλικό.

• Η απλή προβολή δεν αποτελεί από μόνη της αξιόποινη πράξη.

Το έγκλημα της πορνογραφίας ανηλίκων: ένα υπαλλακτικά μικτό έγκλημα

Το έγκλημα της παιδικής πορνογραφίας, όπως περιγράφεται στο άρθρο 348Α του Ποινικού Κώδικα, χαρακτηρίζεται ως υπαλλακτικά μικτό έγκλημα.

Τι σημαίνουν όμως οι όροι αυτοί και ποιες οι επιπτώσεις για τον κατηγορούμενο;

• Υπαλλακτικό: Το έγκλημα μπορεί να τελεστεί με διαφορετικούς τρόπους ή με εναλλακτικές μορφές συμπεριφοράς, όπως η παραγωγή, η διανομή, η κατοχή, η προμήθεια, η πώληση ή η μεταφορά υλικού παιδικής πορνογραφίας. Όλες αυτές οι πράξεις θεωρούνται ισοδύναμες και τιμωρούνται ως μέρος του ίδιου εγκλήματος. Δεν είναι απαραίτητο να τελεστούν όλες οι πράξεις για να στοιχειοθετηθεί το έγκλημα, αλλά αρκεί η τέλεση οποιασδήποτε από αυτές.

•Μικτό: Όταν το έγκλημα τελείται με περισσότερους από έναν τρόπους που περιγράφονται στο άρθρο, τότε διαπράττεται ένα μόνο έγκλημα. Δηλαδή, αν κάποιος παράγει και κατέχει υλικό παιδικής πορνογραφίας, δεν διαπράττει δύο διαφορετικά εγκλήματα, αλλά ένα ενιαίο έγκλημα που έχει τελεστεί με πολλαπλούς τρόπους.

Επιπλέον, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι:

•Η κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας τιμωρείται ακόμη και αν το υλικό προορίζεται για προσωπική χρήση του δράστη και όχι για περαιτέρω διάθεση.

•Η κατοχή μέσω πληροφοριακών συστημάτων (π.χ. μέσω διαδικτύου) θεωρείται επιβαρυντική περίσταση σε σχέση με την απλή κατοχή, διότι καθιστά το υλικό προσβάσιμο σε ευρύτερο κύκλο προσώπων. Ωστόσο πρέπει να επισημανθεί ότι η απλή online θέαση (σερφάρισμα) χωρίς αποθήκευση του υλικού δεν θεωρείται κατοχή.

•Για να στοιχειοθετηθεί το έγκλημα, απαιτείται δόλος του δράστη, δηλαδή ο δράστης να γνωρίζει και να θέλει να τελέσει κάποια από τις πράξεις που απαριθμούνται.

Συνοψίζοντας, ο όρος "υπαλλακτικά μικτό έγκλημα" αναφέρεται στην δυνατότητα τέλεσης του εγκλήματος με διάφορους εναλλακτικούς τρόπους, οι οποίοι όταν συνυπάρχουν συνιστούν ένα ενιαίο έγκλημα.